Dobry słuch to podstawa

Dobry słuch to podstawa prawidłowej wymowy.

 

Proste zabawy słuchowe wykonywane są przez mamy niejako intuicyjnie już od pierwszych chwil życia dziecka. Są to np. mruczenie, śpiewanie dziecku, zabawy z wykorzystaniem różnych zabawek wydających dźwięki. W późniejszym okresie należy kontynuować zabawy dostosowując je do wieku i możliwości dziecka. Takie pozornie proste zabawy mają wiele zalet: przede wszystkim sprawiają dzieciom ogromną radość, rodzicom pozwalają w porę zauważyć ewentualne nieprawidłowości, w dalszej perspektywie zaś przygotowują do nauki czytania.

Zabawy i ćwiczenia te mają na celu:

  • pomóc dziecku rozwijać jego uwagę słuchową i zainteresowanie dźwiękami,

  • uczyć rozróżniania dźwięków,

  • reagowania na usłyszane dźwięki i lokalizować ich źródło, a także

  • rozróżniać natężenie, wysokość, czas trwania oraz ilość dźwięków.

Kształtowanie słuchu fizycznego – propozycje zabaw dla młodszych i starszych dzieci

- „Co słyszę” – wsłuchiwanie się w ciszę; dzieci siedzą z zamkniętymi oczami i „chwytają” głosy z otoczenia

- „Kto cię woła” – rozpoznawanie osób po głosie

- rozpoznawanie wytwarzanych dźwięków, najpierw także pod kontrolą wzroku, potem tylko słuchowo np. uderzanie pałeczką w szkło, drewno, metal, kamień itp.

- „Co jest w pudełku” – potrząsanie pudełkiem z grochem, kamykami, cukrem itp. dużą ilością, pojedynczymi przedmiotami – jedna fasolka/dużo fasolek

- zabawa z dźwiękami – uderzanie klockami o siebie, łyżeczkami; klaskanie w ręce, klepanie dłońmi po udach, darcie papieru, przelewanie wody, wypuszczanie powietrza z balonika itp.

- szukanie źródła dźwięku: dzwoniącego budzika, telefonu

- rozpoznawanie miejsca, z którego dochodzi dźwięk, kierunku, odległości ( mogą to być zabawy „kuchenne” z użyciem talerzy, garnków, łyżeczek itp.)

- określanie: - ilości dźwięków (dużo – mało)

- głośności (głośno – cicho)

- czasu trwania sygnału akustycznego (długo – krótko)

- tempa (szybko – wolno)

- granie na prostych instrumentach: bębenek, cymbałki

- wspólne śpiewanie prostych, znanych dziecku melodii na la, la, la

- rozpoznawanie głosów z najbliższego otoczenia ( samochody, szczekanie psa itp.)

- naśladowanie odgłosów wydawanych przez zwierzęta, pojazdy, przedmioty podczas oglądania ilustracji, prezentowania wierszyków

- powtarzanie liczby klaśnięć

- układanie, wrzucanie do pudełka tylu zabawek, klocków, ile klaśnięć (zabawa z zamianą ról)

Ćwiczenia rytmiczne

- ćwiczenia w rozpoznawaniu melodii piosenek po zaśpiewanym fragmencie i wyklaskaniu rytmów piosenek

- słuchowa analiza podanego rytmu i ruchowe jego odtwarzanie poprzez wyklaskiwanie, wystukiwanie, wyskakiwanie

- odtwarzanie przestrzenne układów rytmicznych poprzez układanie klocków; dziecko układa klocki z uwzględnieniem ilości rytmicznych uderzeń i odległości czasowych między nimi

- graficzne odtwarzanie wysłuchanego rytmu (rysowanie kropek lub linii)

- rytmiczne wypowiadanie treści krótkich wierszy (z wyklaskiwaniem)

- naśladowanie ilości sygnałów i tempa uderzeń np. w bębenek

Przygotowanie do nauki czytania i pisania czyli:

Ćwiczenia słuchu fonemowego

Słuch fonemowy pozwala wyodrębnić z potoku mowy wyrazy, w wyrazach - sylaby, w sylabach - głoski, uchwycić kolejność głosek w wyrazie, a także odróżnić poszczególne głoski jedna od drugiej (np. głoski dźwięczne, od ich bezdźwięcznych odpowiedników.)

Propozycje ćwiczeń

Analiza i synteza zdań na wyrazy i wyrazów na sylaby

- wyodrębnianie zdań z potoku mowy; dziecko widząc obrazek ilustrujący zdanie, które wypowiadamy – klaszcze

- układanie zdań z obrazków, rozdzielanie ich na wyrazy

- kończenie przez dziecko zdań

- wyróżnianie wyrazów w zdaniu ( np. ile wyrazów, tyle ustawiamy klocków, rysujemy kółek, klaszczemy)

- wyróżnianie wyrazów krótkich i długich w zdaniu

- wydzielanie sylab w wyrazie; sylaby wyklaskujemy, wystukujemy, wyskakujemy w różny sposób, łączymy z obrotami, przysiadami itp.

- łączenie sylab w wyrazy

- przeliczanie sylab, porównywanie liczby sylab w wyrazach

- wyszukiwanie wyrazów z taką samą liczbą sylab

- grupowanie wyrazów rozpoczynających się/kończących taką samą sylabą( rymowanki)

- rozpoznawanie w wyrazie określonej sylaby i ustalenie miejsca jej położenia

- tworzenie przestawki sylabowej; np. słoma – masło, baszta – sztaba

Rozpoznawanie i wyodrębnianie głosek z wyrazów

- wyodrębnianie głoski na początku/końcu wyrazu (rozpoczynamy od samogłosek)

- wyszukiwanie wyrazów (np. przedmioty z otoczenia) rozpoczynających się na taką samą głoskę (także jako zabawa z obrazkami)

- rozpoznawanie, w którym wyrazie dana głoska znajduje się na początku, a która na końcu

- rozpoznawanie samogłosek w wyrazach jednosylabowych

- rozpoznawanie określonej głoski położonej w dowolnym miejscu w wyrazie

- dobieranie, tworzenie rymów

- różnicowanie głosek znacznie się od siebie różniących (np. a- p)

- różnicowanie głosek podobnych (np. s – sz)

- różnicowanie wyrazów różniących się tylko jedną głoską, a różnica tej głoski powoduje zmianę znaczenia wyrazu (np. Tomek – domek, koza – kosa)

 

Systematycznie prowadzone zabawy i ćwiczenia słuchowe z pewnością pomogą dziecku w opanowywaniu trudnych umiejętności czytania i pisania, a tym samym ułatwią start szkolny.

 

 

Na podstawie literatury opracowała:

Beata Chojnacka – Drozd -logopeda